ตะเกียงเจ้าพายุ เป็นของใช้จำเป็นในยุคสมัยที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ เป็นโบราณที่ใช้ให้แสงสว่าง ปัจจุบันได้กลายเป็นของสะสมที่มีคุณค่าสำหรับคนที่มีความหลงใหลในแสงไฟและกลิ่นไอน้ำมันก๊าด การให้แสงสว่างของตะเกียงเจ้าพายุ มีหลักการเหมือนกับหลอดไฟมีไส้ทุกประการ โดยหลอดไฟมีไส้ ใช้กระแสไฟฟ้าเป็นตัวให้พลังงานความร้อน ส่วนตะเกียงเจ้าพายุใช้ น้ำมันก๊าด ด้วยการ เป่าน้ำมันก๊าดผ่านเข้าไปในไส้ เพื่อให้ความร้อนและเปล่งแสงออกมา เมื่อเราหยิบไส้ ขึ้นมาดูจะเห็นว่าเหมือนตาข่ายผ้า แต่จริงๆแล้ว เส้นใยผ้าจะคลุมสารออกไซด์ หรือ เซรามิก อยู่ภายใน เมื่อจุดไส้หลอด เส้นใยผ้าจะถูกเผา เหลือแต่เส้นใยเซรามิกซึ่งมีความเปราะมาก ไส้ตะเกียงเจ้าพายุที่มีทอเรียมเป็นองค์ประกอบนี้ สามารถให้แสงได้สว่างมาก เมื่อเทียบกับ ไส้ตะเกียงที่ใช้กันอยู่ในขณะนั้น ทำให้ตะเกียงเจ้าพายุนี้เป็นที่นิยมใช้กันแพร่หลาย สำหรับการให้แสงสว่างตามอาคารบ้านเรือนที่อยู่อาศัย หรือตามถนนหนทาง

วันนี้ได้เจ้าตะเกียงเจ้าพายุเก่าๆ มาหนึ่งตัว สภาพดิบๆ ไม่ได้ล้าง คือยี่ห้อ Col-Max ผลิตโดยโรงงาน Coleman Kerosene Lanterns 1939-1970 ได้มาในราคาเพื่อนๆกัน ทีนี้เรามาดูวิธีเลือกซื้อตะเกียงเจ้าพายุมือสองกันครับ ว่าจุดสำคัญควรดูตรงไหนบ้าง

ตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max ผลิตโดย Coleman รุ่น 4 ภาษา 500 แรงเทียน

1.ก้นตะเกียง ตัวนี้ก้นเป็นทองเหลือง สวยเชียว ไม่บวม ไม่มีรอยรั่ว

ก้นตะเกียง เป็นทองเหลือง

2. หม้อน้ำมัน ตัวนี้เป็นแบบชุบโครเมียม ตรงปั๊มลม เกย์วัดแรงดันลม (ตัวเดียวกับฝาปิดเติมน้ำมัน) และลูกบิด ยี่ห้อสัญญลักษณ์ที่ด้านหน้าของหม้อน้ำมัน…และพยายามมองลึกเข้าไปในกระเช้าด้านล่างที่อยู่ เหนือหม้อว่ามีรอยเชื่อมอุดหรือปะ อะไรหรือเปล่า ตัวนี้ผ่านครับ ยกเว้นลูกบิด เป็นของโมด้า หรือ ตราพาน (พานทอง) ไปแล้ว

Col-Max โดย Coleman

ที่มาของคำว่า รุ่น 4 ภาษา ตะเกียงเจ้าพายุ Coleman มีภาษาไทยด้วยนะ

เกจวัด ตรา Coleman

ปั๊มลม เดิมๆ มีตัวล๊อค

ลูกบิด ตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max เปลี่ยนเป็น ของโมด้า ไปแล้ว

3. กระเช้า ตัวกระเช้า จนไปถึงหูกระเช้า ที่เราใช้ถือตะเกียง ควรอยู่ในทรงที่ตรงไม่เอียงเบี้ยวหรือหลวม หลักส่งน้ำมัน ต้องไม่เอนหรือคลอน และไม่งอ ตัวนี้แน่นๆ เลยครับ

ตัวกระเช้า Col-Max

4. หัวใน – หัวนอก เจ้าตัวหัวในเนี่ยมันมีส่วนที่เป็นทองเหลืองอยู่ ส่วนเดียวก็คือ งวงช้างที่มีลักษณะคล้ายตัวยู ฉะนั้นส่วนอื่นจะเป็นเหล็ก ผุกร่อนสนิมกินจนมองไม่เห็น เค้าโครงเดิมเสียส่วนมาก ซึ่งหัวในตัวนี้ไม่น่าจะใช่ของเดิมแล้ว สนิมกินจนผุ แต่ยังสามรถตั้งได้โดยไม่หลวม ไม่มีผลกับการจุดติดไฟผมเลยให้ผ่านสำหรับตัวนี้

หัวใน ตะเกียงเจ้าพายุ ไม่เดิมแล้ว

หัวนอกตะเกียงเจ้าพายุ

5. โป๊ะแก้ว ตัวนี้ได้ของเดิมมาคือ ใช้โป๊ะแก้วยี่ห้อ Colex MADE IN U.S.A. ส่วน แฉ่งไม่ได้มาด้วย ไม่เป็นไร เดี๋ยวหายี่ห้ออื่นมาใส่แทนได้

โป๊ะแก้วยี่ห้อ Colex MADE IN U.S.A.

ทีนี้มาดูประวัติเจ้าตะเกียงเจ้าพายุยี่ห้อ Col-Max กันบ้างครับ

Col-Max Coleman Kerosene Lanterns 1939-1970
ลักษณะอันโดดเด่นของตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max ทุกตัวคือ หัวครอบบนเคลือบ Enamelled สีแดงสด กระเช้าและถังน้ำมันชุบนิกเกิลหรือโครเมียม ใช้น้ำมันก๊าด (Kerosene) เป็นตะเกียงชนิดไส้เดี่ยว มีถ้วยแอลกอฮอล์สำหรับอุ่นหลักน้ำมัน ใช้โป๊ะแก้วยี่ห้อ Colex รูปร่างลักษณะคล้ายกับตะเกียงเจ้าพายุ Solar จากประเทศจีน แต่ถ้ามองดูที่ถังน้ำมันก็จะเจอเครื่องหมายการค้า Coleman บริษัทผู้ผลิตตะเกียงชั้นนำจากอเมริกา

ตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max ยุคแรกๆ ผลิตขึ้นที่โรงงาน Coleman ในเมือง วิชิต้า ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี ค.ศ. 1939 - 1941 ผลิตในจำนวนจำกัดไม่มากนัก เริ่มต้นด้วยรุ่น 222 ขนาด 200CP และ 333 ขนาด 300CP ผลิตเพื่อส่งออกไปยังประเทศต่างๆ ในยุโรป และเอเซีย รวมถึงประเทศในตะวันออกกลาง ซึ่งที่นิยมใช้ตะเกียงเจ้าพายุแบบ Petromax จากเยอรมัน และด้วยเหตุนี้เองในบางประเทศจึงเรียกตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max รุ่นนี้ว่า "European Style" หรือโคลแมนทรงยุโรป

ภายหลังปี ค.ศ.1941 Col-Max ได้ย้ายไปผลิตที่โรงงาน Coleman ในเมืองโตรอนโต ประเทศแคนาดา และตอนนี้ก็มี Version Made in Canada ออกมาจำหน่ายในท้องตลาดโดยใช้เทคโนโลยีแบบเดียวกันกับที่ผลิตในอเมริกา โดยผลิตรุ่น 333 มากกว่ารุ่น 222 งานผลิตล็อตแรกๆยังคงใช้ชิ้นส่วนบางชิ้นจากโรงงาน Coleman ในอเมริกา มาประกอบตะเกียงด้วย จึงทำให้มีตะเกียง Col-Max Coleman Made in USA และ Canada ขายในท้องตลาดพร้อมๆกัน

ในระหว่างปี ค.ศ 1955-1970 ได้ย้ายฐานการผลิตมายังประเทศฮ่องกง (เครือจักรภพ อังกฤษ) และในช่วงนี้เองที่ Col-Max รุ่น 555 ขนาด 500CP ได้ถูกผลิตขึ้น มีทั้ง Version USA, Canada และ Hongkong โดย Version ฮ่องกง ถังน้ำมัน และกระเช้าชุบโครเมี่ยม หัวใน และจานกลมยึดกระเช้าเคลือบ Enamelled สีขาว ฝาปิดน้ำมันแบบมีเกจ์วัดลม อย่างไรก็ตามตั้งแต่ปี ค.ศ 1955 จนถึงปี ค.ศ 1975 ไม่ได้มีการระบุถึงตะเกียง Col-Max Coleman ไว้ในสาระบบของผู้แทนจำหน่ายตะเกียง Coleman อีกเลย

ตะเกียงเจ้าพายุ Col-Max Coleman ทางบริษัทฯ มีนโยบายผลิตเพื่อการส่งออกโดยเน้นกลุ่มเป้าหมาย พ่อค้าขายของตลาดกลางแจ้งในแถบประเทศตะวันออก ชาวประมงในแถบทะเลแปซิฟิคใต้ กลุ่มประเทศอาหรับในตะวันออกกลาง และประเทศอิหร่านก็เป็นกลุ่มเป้าหมายหลักของตะเกียงรุ่นนี้เช่นกัน

ดังนั้นจากข้อมูลของคุณ Thospol แห่งบอร์ด thailantern.com จึงสรุปได้ว่าตะเกียงเจ้าพายุตัวที่ผมได้มานี้เป็นยี่ห้อ รุ่นที่ผลิตในฮ่องกง และเป็นรุ่น 555 ขนาด 500 CP และเป็นรุ่นที่เขาเรียกว่า 4 ภาษา ตามที่ดูจากหม้อน้ำมัน และดูจากกระเช้าชุบโครเมี่ยม จานกลมยึดกระเช้าเคลือบ Enamelled สีขาว และฝาปิดน้ำมันแบบมีเกจ์วัดลม และไม่มีตราปั้ม MADE IN USA หรือ Canada อยู่เลย

โพสหน้าเราจะมาถอดชิ้นส่วนล้างกันครับ และจะได้บูรณะหาอะไหล่ตะเกียงเจ้าพายุตัวนี้ ให้จุดติดให้แสงสว่างกันเสียที รวมถึงจะได้รู้ว่างบประมาณที่ใช้ไปเท่าไหร่กันด้วยครับ